Istnienie Kościoła i parafii w Leśnie potwierdzają źródła z 1513 r., kiedy to wymienione zostały w inwentarzu dóbr biskupa włocławskiego. Ówczesny Kościół był pw. Świętej Katarzyny. W okresie reformacji, pod koniec XVI wieku utracił status kościoła parafialnego stając się filią bruskiej świątyni.

Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Świętego wzniesiono w latach 1634 – 1687. Jego fundatorką była królowa Maria Ludwika Gonzaga, a obecna architektura świątyni jest wynikiem kilku faz budowlanych i stanowi szczególny przypadek budowy sakralnej na Kaszubach.

Istotnym wyróżnikiem w bryle architektonicznej jest wieża, która zwęża się ku górze oraz posiada charakterystyczną raczej dla południowej Polski izbicę. Odmienność potęguje wysokie spiczaste zwieńczenie, które tak jak ściany wieży pokryte są gontem. Szczególnym elementem, będącym efektem przebudowy, jest należący do rzadkości w niewielkich wiejskich kościołach, trójnawowy korpus.

Główne wejście do kościoła umieszczono w północnej ścianie, znacznie odstępując od tradycji sytuowania wejść w elewacji południowej i zachodniej.

Ze względu na nietypowy styl architektoniczny, jak i zachowane zabytkowe wyposażenie, leśnieńska świątynia jawi się jako niezwykle cenny zabytek drewnianej architektury sakralnej. Na uwagę zasługuje barokowa Grupa Ukrzyżowania z belki tęczowej oraz siedemnastowieczne ołtarze. Zachował się również interesujący prospekt organowy z początków XVIII wieku i ołtarz boczny z prezbiterium z połowy XVIII wieku.

Msze święte:

– w dni powszednie: 18.00 (latem), 17.00 (zimą)

– w niedzielę i święta: 8.00, 10.00, 11.30

Posłuchaj o historii kościoła w Leśnie w  121 odcinku audycji "Opowiem ci historię" Radia Weekend FM

https://weekendfm.pl/?n=112003&opowiem-ci-historie-odcinek-121-drewniana-swiatynia-z-niezwyka-historia-koscio-w-lesnie-w-gminie-brusy

Mieszczący się w Kosobudach Kościół pw. Najświetszego Serca Pana Jezusa  wybudowany został w 1871 r. Jest to pozostałość po samodzielnej parafii ewangelicko – augsburskiej, istniejącej tu od 1863 r. Niezwykle trudno jest odtworzyć historię parafii do roku 1939, wówczas protestanckiej, ponieważ podczas ewakuacji wojsk niemieckich zabrano wszystkie dokumenty. Ówczesna kronika wraz z pozostałymi archiwaliami znajdują się w centralnym archiwum w Berlinie.

Obecna, samodzielna parafia ustanowiona została dopiero w 1975 r. Do tego czasu, od zakończenia II wojny światowej, świątynia w Kosobudach stanowiła filię parafii w Brusach.

Kościół jest murowany, jednonawowy, z wieżą o wysokości 34 metrów. Jego najcenniejszym zabytkiem są późnobarokowe organy. Początkowo uważano, że instrument pochodzi  z Kościoła Najświętszej Maryi Panny we Wiedniu. Jednakże kilka lat temu podczas remontu odkryta została tabliczka znamionowa. Instrument ten powstał w Morągu w 1771 r. Początkowo należał do parafii w Elblągu, a następnie trafił do Kosobud.

Msze święte:

w niedziele i święta: 7.30, 9.30 i 11.00,

dni powszednie: 7.00 (latem), 8.00 (zimą) i 17.00,

święta zniesione: 8.00, 10.30 i 18.00.

Historia klasztoru w Orliku rozpoczyna się 14 listopada 1935 r., kiedy to dotarły tu pierwsze siostry zakonne. Początkowo mieszkały one w starym zabudowaniu w tzw. Domu św. Józefa. W 1937 r., po długich staraniach, wybudowano nowy klasztor. W czasie II wojny światowej, siostry zostały wysiedlone, a budynek znajdował się pod okupacją niemiecką.  Wróciły tu 12 kwietnia 1945 r., zastając zniszczone i ograbione budynki.

Kolejne lata działalności klasztoru świadczą o jego rozwoju. W 1947 r. przeniesiono nowicjat z Chojnic do Orlika. 4 października 1948 r. w uroczystość św. Franciszka decyzją Rady Generalnej komisariat w Polsce został podniesiony do godności Prowincji pod wezwaniem Maryji Wspomożenia Wiernych z siedzibą w Orliku.

Pierwszą Przełożoną Prowincjalną została s. Rafaela Schmitz. Obecnie posługę Przełożonej Prowincjalnej pełni s. Mirona Turzyńska.

Obecnie klasztor w Orliku jest nadal domem prowincjalnym i formacyjnym. Pełni on również funkcję domu rekolekcyjnego, który jest otwarty na różnego rodzaju grupy parafialne i społeczne. Każdy szukający Boga, modlitwy i ciszy może znaleźć tu dla siebie miejsce.

Msze św. w Orliku:

w niedziele: godz. 7.00. i 9.00.

dni powszednie: godz. 7.00., we wtorki: godz.18.00.

STRONA INTERNETOWA - Zgromadzenie Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej

Historia budowy kaplicy w Męcikale sięga 1989 r. kiedy to pani Jadwiga Główczewska oświadczyła o przekazaniu gruntu pod jej budowę. Jednoznaczna wola lokalnej społeczności oraz darowizna gruntu zadecydowały o budowie kaplicy i zapoczątkowały kolejne działania. Inwestorem została bruska parafia na czele z proboszczem ks. prałatem  Zdzisławem Wirwickim.

Kościół ten zaprojektowany został przez Jana Belzerowskiego z Chojnic. Prace budowlane rozpoczęły się 6 maja 2006 r. poświęceniem krzyża oraz miejsca budowy przez ks. biskupa pelplińskiego Jana Bernarda Szlagę. Kamień węgielny w fundamenty kościoła wmurowano 12 maja 2007 r.

Wnętrze kościoła rozświetlane jest przedostającymi się promieniami słońca przez barwne witraże. Przedstawiają one wizerunek Matki Bożej Bolesnej oraz postacie błogosławionych: ks. Józefa Jankowskiego, papieża Jana Pawła II oraz ks. Jerzego Popiełuszkę.

Poświecenie kościoła filialnego bruskiej parafii odbyło się w rocznicę śmierci jego patrona Błogosławionego Józefa Jankowskiego, 16 października 2011 r. Uroczystości przewodniczył Jego Ekscelencja Ks. Biskup Diecezjalny Jan Bernard Szlaga.

Msze święte:

Niedziela godz. 13.00

Największym zabytkiem Brus jest Kościół pw. Wszystkich Świętych wybudowany w latach 1876-1879 w miejscu rozebranego kościoła drewnianego. Inicjatorem budowy był ówczesny proboszcz ks. Augustyn Wika-Czarnowski.

Kościół zaprojektowany w stylu neoromańskim przez Adolfa Dankerta z Brandenburga posiada trójnawową budowę. Bryłę kościoła charakteryzują dwie zblokowane strzeliste wieże. Niesamowite wrażenie robi ogrom świątyni – 60,9 m długości, 26 m szerokości i 12 m wysokości. W nawie południowej znajduje się ciekawy barokowy ołtarz „bracki” z XVII wieku, pochodzący z poprzedniego drewnianego kościoła. W jego centrum zwraca uwagę obraz Matki Boskiej Szkaplerznej z XVIII wieku, przysłaniany innym malowidłem ukazującym Matkę Bożą jako Królową Wszystkich Świętych. Na dwukondygnacyjnym chórze znajdują  się organy firmy Zauera z Frankfurtu nad Odrą, sprowadzone w roku 1880.

Ołtarz główny, dzieło Juliusza Zindlera z Chojnic, zakupiony w roku 1883 uległ zniszczeniu podczas kończących się w 1945 r. działań wojennych. Obecny ołtarz główny powstał w 1950 r. według projektu artysty malarza Władysława Drapiewskiego z Pelplina, który też jest wykonawcą obrazu Chrystusa Króla.

Nawę północną zdobi XVIII-wieczny krucyfiks, pochodzący z wcześniejszego kościoła. Z drugiej połowy XIX wieku pochodzą: chrzcielnica, ambona, droga krzyżowa i dwa konfesjonały, które są arcydziełami sztuki snycerskiej „szkoły monachijskiej”.

Od 1990 r. wzbogacono kościół o trzy nowe ołtarze: Matki Bożej Częstochowskiej, Miłosierdzia Bożego i Świętego Huberta. W 1999 r. dokonano pełnej iluminacji zewnętrznej bryły kościoła. W 2007 r. odsłonięto witraż Patrona Miasta i Gminy Brusy błogosławionego ks. Józefa Jankowskiego.

W 2008 r. na cmentarzu przykościelnym ustawiono ufundowany przez parafian pomnik Jana Pawła II.

PORZĄDEK MSZY ŚW.:

• Dni powszednie: 6:30, 8:00, 18:00
• Niedziele i święta: 7:00, 9:00, 11:00, 18:00
• Święta zniesione: 6:30, 8:00, 16:00 (dla dzieci) , 18:00

STRONA INTERNETOWA PRARAFII PW. WSZYSTKICH ŚWIĘTYCH W BRUSACH - kliknij

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to system ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej.

Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów:

Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)

Celem dyrektywy ptasiej jest utrzymanie (lub dostosowanie) populacji gatunków ptaków na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym, naukowym i kulturowym. Na terenie obszaru stwierdzono występowanie ponad 100 gatunków, spośród których 22 stanowią ptaki wymienione w dyrektywie. Należą do nich m.in.: orzeł bielik, błotniak stawowy, puchacz, włochatka, bąk, zimorodek, dzięcioł czarny, dudek. W okresie zimowym przy jeziorach i rzekach spotkać można również łabędzia niemego i krzykliwego.

Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)

Celem dyrektywy siedliskowej jest zapewnienie różnorodności biologicznej poprzez ochronę siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory.

Obszary Natura 2000 na terenie gminy Brusy:

Obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO)

• PLB 220001 Wielki Sandr Brdy
• PLB 220009 Bory Tucholskie

Specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO)

• PLH 220026 Sandr Brdy
• PLH 220077 Młosino Lubnia
• PLH 220061 Mętne
• PLH 220057 Ostoja Zapceńska

Pomniki przyrody stanowią w większości okazałe drzewa lub skupiska drzew. Są to również źródliska, głazy narzutowe oraz stanowiska charakterystycznych gatunków roślin takich jak np. porosty czy skrzyp olbrzymi.
Na obszarze gminy Brusy przeważają pomniki przyrody w postaci pojedynczych drzew. Wśród nich najczęściej występuje dąb szypułkowy, buk zwyczajny i lipa drobnolistna. Krzewy reprezentowane są przez jałowce pospolite.
Wśród innych pomników przyrody warto wymienić 4 źródliska mieszczące się nad zachodnim brzegiem Jez. Dybrzk oraz 2 rabaty brzozy brodawkowatej z porostem brodaczką.
Na szczególną uwagę zasługuje również stodoła znajdująca się w osadzie Wawrzonowo, która ze względu na porastające ją rzadkie porosty brodaczki, stanowisko pełnika europejskiego i zimozioła północnego, została wpisana do rejestru pomników przyrody.
Wykaz znajdujących się na terenie gminy Brusy pomników przyrody dostępny jest w Urzędzie Miejskim w Brusach.

Rezerwat florystyczno – wodny „Jezioro Nawionek”

Celem rezerwatu jest zachowanie jeziora lobeliowego ze stanowiskami rzadkich roślin wodnych typowych dla tego rodzaju akwenów wodnych. Nieopodal jeziora Nawionek spotkać możemy: rosiczkę okrągłolistną, bagno zwyczajne, lobelię jeziorną, poryblin jeziorny i kłoć wiechowatą. Wszystkie te rośliny objęte są ścisłą ochroną gatunkową. W tym miejscu powierzchnia objęta ochroną wynosi 10,76 ha i obejmuje zbiornik wodny o głębokości do 11 m.

Rezerwat torfowiskowy „Bagno Stawek”

Celem rezerwatu jest zachowanie naturalnych zbiorowisk roślinności torfowiskowej. Rezerwat zajmuje powierzchnię 40,80 ha. Swym zasięgiem obejmuje zarastające jezioro Stawek i pobliskie torfowiska przejściowe i niskie. Jezioro to połączone jest niewielką strugą z jeziorem Płęsno, do którego odprowadzany jest nadmiar wody z jeziora Stawek. Na obszarze rezerwatu występuje wiele rzadkich i podlegających ochronie gatunków roślin: bagno zwyczajne, kruszyna pospolita, rosiczka okrągłolistna, pośrednia i długolistna, widłak jałowcowaty, listera jajowata. Spotkać tu także można: jeżogłówkę najmniejszą, żurawinę drobnolistną i storczyk szerokolistny. W granicach rezerwatu występują także dwa gatunki roślin zagrożonych wyginięciem: skalnica torfowiskowa i wyblin jednolistny.

Rezerwat faunistyczny „Jezioro Laska”

Celem rezerwatu jest zabezpieczenie i zachowanie miejsc lęgowych licznych gatunków ptaków wodnych i błotnych, przede wszystkim łabędzia niemego. Rezerwat obejmuje akwen wodny o powierzchni 70,40 ha będący jeziorem eutroficznym o niewielkiej głębokości dochodzącej maksymalnie do 3,6 m. Posiada bardzo dobrze rozwiniętą linię szuwarów i roślinności wodnej zanurzonej. Jest to miejsce z dogodnymi warunkami do gniazdowania wielu gatunków ptaków: orła bielika, kormorana czarnego i czapli siwej. Spotkać tu można występujące licznie kaczki krzyżówki.

Rezerwat florystyczny „Bór Chrobotkowy”

Celem rezerwatu jest zachowanie siedliska boru sosnowego z rzadką i unikalną florą porostów. Obejmuje on obszar leśny o powierzchni 41,50 ha. Występuje tu ponad 70 gatunków porostów, z czego 50 gatunków stanowią porosty naziemne. Na terenie rezerwatu występują gatunki pospolite takie jak: chrobotek reniferowy i płucnica islandzka, ale także gatunki rzadkie i zagrożone: grzebinka cielista, płucnica niwalna, chrobotek alpejski. W granicach rezerwatu występuje najliczniejsza w Polsce populacja chróścika tasiemcowatego. Innymi występującymi tu gatunkami porostów są: płucnica płotowa i zielonawa, płucnik modry, brodaczka kępkowa i chróścik pasterski.

Rezerwat florystyczny „Piecki”

Celem rezerwatu jest zachowanie flory i zbiorowisk roślinności typowych dla jezior lobeliowych, ochrona rzadkiej roślinności torfowiskowej, a także roślinności chronionej i zagrożonej wyginięciem, typowej dla świeżych borów sosnowych. Swym zasięgiem obejmuje powierzchnię 19,42 ha oraz strefę ochronną – otulinę zajmującą 92,89 ha. Znajdują się tu trzy jeziora wytopiskowe: Piecki, Małe Piecki i Kaczewo . Nieopodal znaleźć możemy torfowiska i bory bagienne. Subsystemami leśnymi występującymi na terenie rezerwatu, są: bór wrzosowy, bór bagienny i suboceaniczny bór świeży. Występują tu ściśle chronione rośliny: widłak torfowy, widłak wroniec, goździsty, spłaszczony i jałowcowaty, a także rosiczka okrągłolistna, pośrednia i długolistna oraz grzybień biały. Gatunkami zagrożonymi wyginięciem, będącymi pod ścisłą ochroną są: lobelia jeziorna, poryblin jeziorny oraz grzybień północny.

Rezerwat wodno – florystyczny „Moczadło”

Celem rezerwatu jest zachowanie jeziora lobeliowego wraz z charakterystyczną dla tego gatunku roślinnością. Obejmuje oligotroficzne jezioro Moczadło o powierzchni 4,47 ha oraz otaczające lasy stanowiąc łącznie 26,17 ha obszaru chronionego. Występują tu elisma pływająca, poryblin jeziorny, lobelia jeziorna oraz na brzegach jeziora rosiczka pośrednia, widłaczek torfowy i przygiełka biała.

Rezerwat torfowiskowy „Dolina Kulawy”

Celem rezerwatu jest zachowanie kompleksu torfowisk soligenicznych, źródlisk, jezior mezotroficznych oraz leśnych i nieleśnych ekosystemów lądowych charakterystycznych dla obszaru źródliskowego rzeki Kulawy. Rezerwat składa się z terenów położonych na obszarze nadleśnictw: Osusznica i Przymuszewo, fragmentu rzeki Kulawy oraz jezior: Małe Głuche, Bukówki Małe i Bukówki Duże o łącznej powierzchni 155,41 ha. Wokół chronionego obszaru wytyczono otulinę wielkości 346 ha. Na terenie rezerwatu wyznaczono ścieżkę przyrodniczą „Dolina rzeki Kulawy” rozpoczynającą się za mostem drogowym na rzece Kulawa, w pobliżu miejscowości Laska i biegnącą dalej wzdłuż rzeki.

//opracowanie – Zaborskie Towarzystwo Naukowe

Park Narodowy „Bory Tucholskie”

ul. Długa 33
89-606 Charzykowy

tel/fax 52 39 88 397

Centrum Edukacji Przyrodniczej

Chociński Młyn 5
89-608 Swornegacie

          tel 52 33 55 127, 52 33 55 129

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

REGON: 221580414,  NIP: 5552105596

Czas pracy: poniedziałek – piątek godz. 7.30 – 15.30

STRONA INTERNETOWA PARKU NARODOWEGO "BORY TUCHOLSKIE" - kliknij

Zaborski Park Krajobrazowy powstał na podstawie uchwały nr XI/68/90 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 28 lutego 1990 roku. Początkowo nosił nazwę Chojnicki i organizacyjnie podlegał pod Tucholski Park Krajobrazowy z siedzibą w Tucholi, aby w roku 1991 zmienić nazwę, nawiązującą do historycznej Ziemi Zaborskiej, południowej części Kaszub (rozporządzenie nr 1/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 12 stycznia 1991 r). Od 1 maja 1992 Zaborski Park Krajobrazowy stanowił samodzielną jednostkę. Powierzchnia Parku wynosiła 31.279 ha, a strefy ochronnej 7.536 ha. Park powstał w celu ochrony i popularyzacji dziedzictwa przyrodniczego, kulturowego i krajobrazu północno-zachodniej części Borów Tucholskich. Zaborski PK obejmuje środkowy, jeziorny bieg rzeki Brdy – królowej Borów Tucholskich. W 1996 r. z części Zaborskiego Parku Krajobrazowego, w rejonie Strugi Siedmiu Jezior, utworzono na powierzchni 4.613 ha Park Narodowy „Bory Tucholskie”. Od czasu powołania Parku Narodowego powierzchnia ZPK wynosiła 26.490 ha, a otuliny 7.536 ha. Rozporządzenie nr 30/98 Wojewody Bydgoskiego z dnia 31 sierpnia 1998 r. zmieniło kolejny raz granice ZPK. Zmiana polegała na powiększeniu jego powierzchni o obszar całej otuliny. Od tego czasu obszar Parku się nie zmieniał się w istotny sposób, z wyjątkiem niewielkiej korekty granicy w rejonie Charzyków, przeprowadzonej w 2006 r. Aktualny opis granic ZPK oraz cele ochrony określa uchwała nr 144/VII/11 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 27 maja 2011 r. oraz uchwała nr 264/XXIV/16 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 25 lipca 2016 r.

Obecnie powierzchnia Zaborskiego Parku Krajobrazowego wynosi 34.026 ha, z czego 60 % znajduje się w gminie Brusy, a 40% w gminie Chojnice. W strukturze użytkowania gruntów ZPK dominują lasy 63,31%, grunty rolne zajmują 23,53%, a wody 12,54%. Od czerwca 2010 r. ZPK wchodzi w skład największego w Polsce Światowego Rezerwatu Biosfery Bory Tucholskie.

Od 1 lipca 2010 r. na mocy uchwały Nr 1185/XLVIII/10 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 31 maja 2010 roku parki krajobrazowe województwa pomorskiego (siedem parków), w tym Zaborski Park Krajobrazowy, zostały połączone w Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych z siedzibą w Słupsku.

Dla ochrony najcenniejszych fragmentów naturalnej przyrody, na terenie Parku utworzono 8 rezerwatów przyrody oraz ustanowiono 83 pomniki przyrody i 99 użytków ekologicznych. Zaborski Park Krajobrazowy włączony został w sieć Natura 2000: ostoje ptasie – „Wielki Sandr Brdy” i „Bory Tucholskie”, ostoje siedliskowe – „Sandr Brdy”, „Czerwona Woda pod Babilonem”, „Las Wolność”, „Doliny Brdy i Chociny” i „Ostoja Zapceńska”.

STRONA INTERNETOWA ZABORSKIEGO PARKU KRAJOBRAZOWEGO - kliknij