Gmina to wspólnota samorządowa (ogół mieszkańców gminy) oraz odpowiednie terytorium. Wykonuje ona zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, posiada osobowość prawną. O ustroju gminy stanowi jej statut.

Do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, do których zaliczyć należy w szczególności sprawy:

  • ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej;
  • gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego,
  • wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz;
  • działalności w zakresie telekomunikacji;
  • lokalnego transportu zbiorowego;
  • ochrony zdrowia;
  • pomocy społecznej, w tym ośrodków i zakładów opiekuńczych;
  • wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej;
  • gminnego budownictwa mieszkaniowego;
  • edukacji publicznej;
  • kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami;
  • kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych;
  • targowisk i hal targowych;
  • zieleni gminnej i zadrzewień;
  • cmentarzy gminnych;
  • porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, w tym wyposażenia i utrzymania gminnego magazynu przeciwpowodziowego;
  • utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych;
  • polityki prorodzinnej, w tym zapewnienia kobietom w ciąży opieki socjalnej, medycznej i prawnej;
  • wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej;
  • promocji gminy;
  • współpracy i działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
  • współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

 

Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.