ZASADY POSTĘPOWANIA w przypadku uzyskania informacji o podłożeniu lub zlokalizowaniu urządzenia wybuchowego w obiekcie użyteczności publicznej.

Instrukcja w załączniku!

Przedszkole nr 1 w Brusach
- ul. Ogrodowa 2, 89-632 Brusy

• Punkt Przedszkolny - ul. Armii Krajowej 1, 89-632 Brusy

tel. (52) 398 22 61

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
blog: bruskieprzedszkole.blog.onet.pl

Dyrektor: Mariola Różycka

Przedszkole Niepubliczne
Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego
im. świętego Józefa
ul. Szkolna 14, 89-632 Brusy

tel. 52 398 30 42
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. 

Szkoła Podstawowa im. Bł. Ks. Józefa Jankowskiego w Czyczkowach
Czyczkowy, ul.Główna 46
89-632 Brusy

tel. 52 398 23 64
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dyrektor: Krystyna Teca

Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Jana Pawła II w Brusach
Brusy, ul. Ogrodowa 2
89-632 Brusy

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel./fax 52 398 22 59

Dyrektor: Beata Rekowska

Szkoła Podstawowa im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Leśnie
ul. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 15
89-634 Leśno

tel. 52 398 17 87
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dyrektor: Anna Klonowska-Dorszyńska

Szkoła Podstawowa im. Księdza Kanonika Bolesława Śledzia w Kosobudach
Kosobudy, ul. Szkolna 20
89-632 Brusy

tel. 52 398 31 20
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dyrektor Anna Majkowska

Szkoła Podstawowa im. Stanisława Sikorskiego w Wielkich Chełmach
Wielkie Chełmy 35
89-632 Brusy

tel/fax 52 398 13 70
e-maqil: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dyrektor: Jan Leszczyński

Szkoła Podstawowa im. Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" w Lubni
ul. Szkolna 13
89-632 Brusy

tel. fax. 52 398 15 23
tel. 52 398 15 43

Dyrektor: Wioletta Ryduchowska

Szkoła Podstawowa Nr 2 w Brusach
ul. Ogrodowa 2
89-632 Brusy

tel. 52 398 35 13
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Szkoła Podstawowa w Czapiewicach
Czapiewice 22
89-632 Brusy

tel. 52 398 25 05
e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dyrektor: Magdalena Rudnik

Szkoła Podstawowa w Męcikale
Męcikał, ul. Szkolna 7
89-632 Brusy

tel. 52 398 16 25
e-mail:  Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Dyrektor Anna Maciejewska

Szkoła Podstawowa w Zalesiu
Zalesie , ul. Gdanska 26
89-632 Brusy

e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

tel. 52 398 26 25

Dyrektor: Jędrzej Czarnowski

W Starostwie Powiatowym w Chojnicach prowadzone są następujące rejestry i ewidencje:

Wydział Geodezji:

1.     Ewidencja gruntów i budynków:

• Rejestr gruntów,
• Rejestr budynków,
• Rejestr lokali,
• Rejestr cen i wartości nieruchomości.

2.     Geodezyjna ewidencja sieci uzbrojenia terenu.

Wydział Architektury  i Budownictwa:

1.     Rejestr pozwoleń na budowę obiektów budowlanych,

2.     Rejestr pozwoleń na rozbiórkę obiektów budowlanych,

3.     Rejestr zgłoszeń robót budowlanych i zmiany sposobu użytkowania,

4.     Rejestr zaświadczeń o samodzielności lokalu,

5.     Rejestr zaświadczeń potwierdzających powierzchnię użytkową dla celów dodatku mieszkaniowego,

6.     Rejestr samowoli budowlanych i użytkowych,

7.     Rejestr spraw różnych,

8.     Analiza i studia z zakresu zagospodarowania przestrzennego obszaru powiatu i jego rozwoju,

9.     Rejestr pozwoleń na użytkowanie obiektów budowlanych,

10.   Rejestr inwestycji drogowych.

Wydział Edukacji i Sportu:

1.     Rejestr szkół i placówek niepublicznych powiatu chojnickiego.

Wydział Organizacyjny, Spraw Obywatelskich i Zdrowia:

1.     Rejestr upoważnień i pełnomocnictw,

2.     Rejestr uchwał, decyzji, postanowień Zarządu,

3.     Rejestr umów,

4.     Rejestr zarządzeń Starosty,

5.     Rejestr skarg i wniosków,

6.     Ewidencja stowarzyszeń działających na terenie Powiatu Chojnickiego,

7.     Rejestr wydanych identyfikatorów dla pracowników Starostwa Powiatowego
w Chojnicach,

8.     Rejestr szkoleń pracowników Starostwa Powiatowego w Chojnicach,

9.     Rejestr wypadków przy pracy,

10.   Rejestr instytucji kultury,

11.   Rejestr wydanych kart drogowych.

Biuro Rady:

1.     Rejestr uchwał Rady Powiatu Chojnickiego,

2.     Rejestr wniosków i interpelacji radnych Rady Powiatu Chojnickiego,

3.     Rejestr wniosków i opinii komisji Rady Powiatu Chojnickiego,

4.     Rejestr pieczęci urzędowych,

5.     Rejestr pieczątek imiennych oraz stempli.

Biuro Gospodarki Nieruchomościami:

1.     Rejestr użytkowników wieczystych,

2.     Rejestr podmiotów sprawujących trwały zarząd nieruchomości,

3.     Rejestr podmiotów, na rzecz których przekształcono prawo użytkowania wieczystego
w prawo własności nieruchomości, w tym wnoszących opłaty ratalnie,

4.     Rejestr podmiotów, na rzecz których dokonano sprzedaży nieruchomości, w tym wnoszących cenę sprzedaży ratalnie,

5.     Rejestr podmiotów, na rzecz których oddano nieruchomości w najem, dzierżawę, użyczenie,

6.     Rejestr osób będących najemcami lokali mieszkalnych Powiatu Chojnickiego,

7.     Rejestr podmiotów w stosunku, do których wydano decyzje administracyjne ustalające odszkodowania za nieruchomości,

8.     Rejestr (ewidencja) nieruchomości Powiatu Chojnickiego i Skarbu Państwa.

Wydział Komunikacji i Transportu:

1.     Rejestr Ośrodków Szkolenia Kierowców,

2.     Ewidencja instruktorów,

3.     Rejestr Stacji Kontroli Pojazdów,

4.     Ewidencja diagnostów.

Wydział Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa:

1.     Rejestr kart wędkarskich,

2.     Rejestr kart łowiectwa podwodnego,

3.     Rejestr łodzi,

4.     Rejestr żywych zwierząt gatunków dzikiej fauny i flory,

5.     Rejestr polnych obwodów łowieckich,

6.     Rejestr beneficjentów otrzymujących ekwiwalent za wyłącznie gruntów rolnych,

7.     Rejestr gruntów wyłączonych z produkcji rolnej,

8.     Rejestr gruntów nie wyłączonych z produkcji rolnej,

9.     Rejestr przedsiębiorców posiadających zezwolenia na gospodarowanie odpadami.

Wydział Inwestycji i Infrastruktury Drogowej:

1.      Ewidencja dróg i ulic,

2.      Ewidencja mostów,

3.      Ewidencja przejazdów kolejowych,

4.      Rejestr umów,

5.      Rejestr zatwierdzonych projektów organizacji ruchu,

6.      Rejestr wniosków o wszczęcie postępowania o udzielnie zamówienia publicznego.

Udostępnienie informacji publicznej z rejestrów i ewidencji następuje na wniosek na zasadach określonych ustawą z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, z wyłączeniem informacji podlegających ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach szczególnych.

Jednostki OSP w gminie Brusy

W naszej gminie, funkcjonuje 14 jednostek Ochotniczych Straży Pożarnych, dwie z nich należą do Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego - OSP Brusy i OSP Leśno, 11 jednostek jest typu S (posiada na wyposażeniu samochód), oraz 3 typu M (posiada tylko motopompę). We wszystkich jednostkach zrzeszonych jest ok. 460 członków.
 

OSP Leśno (KSRG)

Leśno, ul. Kaszubska 3
89-634 Leśno

Data powstania: 1928 rok

Prezes: Mirosław Radtke
Naczelnik: Sławomir Gliszczyński

Druhowie:
36 czynnych
1 wspierający
3 honorowych
7 członków Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych

Sprzęt:
Jelcz 014 GCBA 5/32 oraz GLBA 1/1 Iveco z kompletem narzędzi hydraulicznych.

OSP Czarniż

Czarniż 2
89-632 Brusy

Prezes:Józef Gierszewski
Naczelnik: Eugeniusz Gierszewski
Sekretarz: Stefan Lewiński
Skarbnik: Marek Gierszewski

Sprzęt:
- GLM 8/8 Ford Transit

Druhowie:
- 24 czynnych
- 3 honorowych

OSP Czapiewice

Czapiewice 37
89-632 Brusy

Data powstania: 1906 r.
Prezes: Bernard Pick
Naczelnik: Karol Westfal

Druhowie:
- 25 czynnych
- 7 honorowych

Sprzęt:
GLAM 8/8 Opel Blitz, 2 motopompy M-800, motopompa pływająca, agregat prądotwórczy, 4 węże ssawne W-110, 12 węży W – 75, 12 węży W – 52,

OSP Czarnowo

Czarnowo 44
89-632 Brusy

Data powstania: 1927 rok

Prezes: Jan Bruski
Naczelnik: Maciej Leszczyński

Druhowie:
16 czynnych
9 honorowych

Sprzęt:
- GBA 2,5/16 Star, motopompa M-800, węże

OSP Główczewice

Główczewice
89-634 Leśno

Data powstania: 1956 rok

Prezes: Kazimierz Warnke
Naczelnik: Jan Warnke

Druhowie:
29 czynnych

OSP Huta

Huta
89-632 Brusy

Data powstania: lata przedwojenne – brak dokładnych danych

Naczelnik: Jan Krygier
Prezes: Jan Szmyt

Druhowie:
OSP Huta liczy 20 druhów: Jan Rydygier, Stanisław Weltrowski, Darek Wiesiołowski, Antoni Pryba, Tomasz Weltrowski, Tadeusz Warnke, Jan Szmyt, Marek Błanek, Maciej Warnke, Jerzy Pryba, Kazimierz Kobus, Rafał Gierszewski, Józef Pryba, Marcin Pryba, Jan Breszka, Jan Warloch, Adam Pryba, Jerzy Czapiewski, Kazimierz Szczepański

Sprzęt:
2 motopompy M 800
węże ssawne – 4 szt.
W 75 – 16 szt.
W 50 – 10 szt.
prądownice – 4 szt.
zbiornik brezentowy – 1 szt.
hełmy ochronne – 9 szt.
mundury moro – 9 szt.

OSP Kinice

Kinice 24
89-632 Brusy

Data powstania: 8 grudnia 1966 roku

Prezes: Jan Pestka
Naczelnik: Rafał Wałdoch

Druhowie:
29 druhów czynnych
10 druhów - członków Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej

OSP Kosobudy

Kosobudy, ul. Sportowa 7
89- 632 Brusy

Data powstania: 1898 rok

Prezes: Marek Buza
Naczelnik: Tomasz Buza

Sprzęt:
GLM 8/8 Ford Transit, przyczepka wężowa

OSP Męcikał

Męcikał, ul. Pocztowa 3
89-632 Brusy

Data powstania: 1946 rok

Prezes: Stefan Ossowski
Naczelnik: Kazimierz Ryduchowski

Druhowie:
32 osoby
8 - osobowa drużyna chłopięca

Sprzęt:
GBA 2,5/16 Mercedes Benz, narzędzia hydrauliczne, agregat prądotwórczy, pompa pływająca, motopompa PO5, sprzęt oświetleniowy, 24 węże W – 52, 10 węży W – 75, wąż ssawny, 4 prądownice, drabiny nasadkowe.

OSP Czyczkowy

Czyczkowy, ul. Główna
89-632 Brusy

Data powstania:  rok

Prezes: Henryk Januszewski
Naczelnik: Marek Zygmański

Sprzęt:
GBA 3/24 Renault G 230 

OSP Małe Chełmy

Małe Chełmy
89-632 Brusy

Data powstania:  rok

Prezes: Wojciech Ossowski
Naczelnik: Dawid Frymark

Sprzęt:
GAM 8/8 Mercedes   

OSP Zalesie

Zalesie, ul. Główna 10
89-632 Brusy

Prezes: Józef Adamczyk
Naczelnik: Wojciech Warnke

Sprzęt: GLAM 8/8 Żuk

OSP Lubnia

Lubnia, ul. Spółdzielcza 1
89-632 Brusy

Data powstania:  rok

Prezes: Mirosław Bruski
Naczelnik: Andrzej Januszewski

Sprzęt:
- Mercedes GBA 2,5/8
- Jelcz 014 GCBA 5/32  

OSP BRUSY (KSRG)

ul. Gdańska 1B
89-632 Brusy

Data powstania: 1895 rok

Prezes - Janusz Szmaglik
Wiceprezes - Edmund Kurs
Naczelnik - Henryk Koźlewicz
Z-ca Naczelnika - Waldemar Rafiński
Sekretarz - Mateusz Janikowski
Skarbnik - Marek Janikowski
Kronikarz - Krzysztof Wirkus
Gospodarz remizy - Wojciech Pokrzywiński
Członek zarządu - Karol Copa

Sprzęt:
- GBA 4/16 MAN TGM 18.340
- GCBA 5/24 Jelcz 422 (typ 010)

- SLRt Ford Transit

- SH-21 Star 1142

- 

SPORT

Obiekty sportowe

Na terenie miasta i gminy Brusy znajduje się 17 boisk sportowych, w miejscowościach: Brusy, Czapiewice, Czarniż, Czyczkowy, Główczewice, Huta, Kosobudy, Lubnia, Leśno, Orlik, Wielkie Chełmy oraz Zalesie. Warto również wspomnieć, że w czerwcu 2019 r. nastąpiło oficjalne otwarcie zmodernizowanego stadionu miejskiego w Brusach. Zwieńczeniem uroczystości była Gminna Olimpiada Lekkoatletyczna, zainaugurowana w oparciu o ceremoniał olimpijski: wprowadzono flagę oraz symbolicznie odpalono znicz oryginalną pochodnią z Zimowych Igrzysk Olimpijskich w Turynie. W międzyszkolnych zmaganiach wzięło udział 235 uczniów z ośmiu szkół podstawowych z: Brus, Czapiewic, Czyczków, Kosobud, Leśna, Lubni i Zalesia oraz Zespołu Szkół w Brusach. Rywalizacja przebiegała w trzech kategoriach głównych: igrzyska dzieci, igrzyska młodzieży oraz licealna. Uczestnicy zmagali się w następujących konkurencjach: skok w dal, skok wzwyż, rzut piłeczką palantową, pchnięcie kulą oraz biegowych (60m, 300m, 600 m, 1000m, sztafeta 4x100m). Nad sprawnym przebiegiem zawodów czuwało kilkunastu sędziów z różnych szkół gminy Brusy. Rangi uroczystości dodała również obecność byłych olimpijczyków - Tomasza Kucharskiego - wioślarza, dwukrotnego mistrza olimpijskiego, pięciokrotnego medalisty mistrzostw świata oraz szczególnie bliskiego Gminie Brusy, pochodzącego z Kosobud Piotra Piekarskiego - biegacza, dziewięciokrotnego mistrza kraju na 800 m i 4 x 400 m, dwukrotnego halowy mistrz Polski na 400 m i 800 m, brązowy medalista Europy seniorów, finalista mistrzostw świata w Tokio w 1991 r., olimpijczyk z Barcelony 1992 r. W listopadzie 2019 r. na prośbę Polskiego Związku Piłki Nożnej, na stadionie miejskim w Brusach odbywały się treningi Reprezentacji Polski w piłce nożnej kategorii U-20. Była to doskonała okazja do obejrzenia profesjonalnych treningów i krótkich spotkań zarówno przedstawicieli bruskiego samorządu jak i lokalnych klubów sportowych z kadrą trenerską reprezentacji na czele z p. Jackiem Magierą. Gmina Brusy stale inwestuje w rozbudowę infrastruktury sportowej i rekreacyjnej. Obecnie mieszkańcy miasta i Gminy Brusy mogą korzystać z 11 siłowni zewnętrznych. W maju 2019 r. zakończono budowę 4 nowych stref aktywności w miejscowościach: Męcikał, Czyczkowy, Leśno i Kosobudy. W strefach zamontowano urządzenia siłowni zewnętrznej i elementy małej architektury, w tym: ławki, stoliki do gry w szachy czy stoły do gry w pingponga. Zadanie opiewało na kwotę niespełna 126 tys. zł, z czego dofinansowanie wyniosło ok. 63 tys. zł, pozostałe środki stanowił wkład własny Gminy Brusy. Najmłodsi natomiast mają do dyspozycji 27 placów zabaw zlokalizowanych w: Asmusie, Brusach, Brusach – Jagliach, Czapiewicach Czyczkowach, Główczewicach, Hucie, Kinicach, Kosobudach, Leśnie, Lubni, Małych Chełmach, Małym Gliśnie, Męcikale, Orliku, Rolbiku, Przymuszewie, Wielkich Chełmach, Zalesiu i Żabnie.

Imprezy sportowe

Gmina Brusy jest organizatorem cyklu imprez sportowych.

W 2019 r. przeprowadzono m.in.: 

Turnieje Piłki Nożnej – to cykliczne imprezy sportowe odbywające się na boiskach otwartych jak również Sali sportowej w Brusach. Skierowane są do dzieci i młodzieży oraz współorganizowane głównie przez Stowarzyszenie Lokalnej salezjańskiej Organizacji Sportowej.

Halowy Turniej Piłki Nożnej o Puchar Burmistrza Brus – impreza skierowana do dorosłych miłośników piłki nożnej 

Turniej Tenisa Stołowego o Puchar Burmistrza Brus – impreza zorganizowana po raz trzynasty we współpracy z Klubem Sportowym Gwiazda Kosobudy, , odbywająca się w następujących kategoriach: szkoły podstawowe – dziewczęta, szkoły podstawowe – chłopcy, szkoły podstawowe VII-VIII/III gimnazjum – dziewczęta, szkoły podstawowe VII-VIII/III gimnazjum – chłopcy, kobiety OPEN, mężczyźni do 35 lat, mężczyźni powyżej 35 lat. 

Turniej Gry w Kaszubską Baśkę (Baszka Mester Sport) - to impreza cykliczna odbywająca się pod patronatem Burmistrza Brus. Wzięło w niej udział łącznie 178 uczestników z całej Polski. Uczestnicy turnieju rywalizowali zgodnie z obowiązującymi zasadami gry - 4 rundach po 40 rozdań.

Zaborski Rajd Rowerowy – impreza cykliczna, ciesząca się dużym zainteresowaniem. W 2019 r. licząca ok. 26 km. trasa rajdu przebiegała następująco: Brusy – Małe Chełmy – Rolbik – Czapiewice Wybudowanie – Czapiewice – Czarnowo – Brusy i wzięło w nim udział ok. 160 osób.

Zaborski Turniej Szachowy – impreza rozegrana na dystansie 9 rund systemem szwajcarskim, w której w 2019 r. wzięło udział 62 uczestników m.in. z Brus, Lubni, Chojnic, Świecia, Człuchowa, Czerska, Tczewa, Gdyni, Gdańska, Gniewu, Sępólna Krajeńskiego, Lipusza oraz Żnina.

Turniej Tenisa Ziemnego – impreza ciesząca się coraz większą popularnością, odbywająca się na bruskim orliku. W 2019 r. rywalizowało 18 zawodników. Ponadto RAPORT O STANIE GMINY BRUSY ZA 2019 ROK Strona 102 jesienią rozegrano również Deblowy Turniej Tenisa Ziemnego o Puchar Burmistrza Brus, w którym wzięło udział 8 par.

Zaborski Turniej Gry w Boule Petanque – impreza zorganizowana została po raz dwunasty i wzięło w niej łącznie 50 uczestników.

Gminne Zawody Sportowo – Pożarnicze – impreza cykliczna, organizowana przez Gminę Brusy, Oddział Miejsko-Gminny Związku OSP RP w Brusach, Państwową Straż Pożarną w Chojnicach. Zawody przeprowadzono w dwóch konkurencjach: ćwiczeń bojowych i sztafety pożarniczej 7x50 m z przeszkodami. W rywalizacji wzięło udział 18 zespołów rywalizujących w dwóch kategoriach wiekowych z podziałem na dziewczęta i chłopców. 

Igrzyska Plażowe w Czernicy – w ostatnich latach impreza głównie skierowana do miłośników siatkówki plażowej, w której w 2019 r. wzięło udział 21 drużyn.

Zawody Strzeleckie – cykl imprez organizowanych we współpracy z Miejskim Kołem LOK w Brusach. W 2019 r. zorganizowano: Turniej Strzelecki z okazji Dnia Kobiet o Puchar Przewodniczącego Rady, Turniej Strzelecki z okazji uchwalenia Konstytucji 3 Maja; Drużynowe Mistrzostwa w Strzelaniu z karabinka pneumatycznego z okazji Święta Niepodległości.

Zawody wędkarskie – impreza skupiająca miłośników wędkarstwa, organizowana we Współpracy z Kołem Wędkarskim w Brusach.

Imprezy współorganizowane ze szkołami skierowane do uczniów szkół podstawowych z terenu naszej gminy, w tym m.in.: Mistrzostwa Gminy Brusy w Gimnastyce Dziewcząt, Gminne Igrzyska Młodzieży Szkolnej w czwórboju lekkoatletycznym dziewcząt i chłopców, Sztafetowe Biegi Przełajowe, Bieg Gryfa.

ORGANIZACJE SPORTOWE

KULTURA

Mieszkańcy gminy Brusy dumni  są ze swojej Małej Ojczyzny, tradycji kulturowych i własnej tożsamości. 
To w Brusach utworzono pierwsze w Polsce Kaszubskie Liceum Ogólnokształcące, które w 2012 r. otrzymało Medal Stolema przyznany przez Klub Studencki Pomorania. Jak podkreślono w uzasadnieniu przyznania nagrody, szkoła w Brusach była jedną z pierwszych placówek, w których wprowadzono naukę języka kaszubskiego. Miało to miejsce w 1991 r. Od tamtej pory, mury KLO opuściło wielu absolwentów, którzy dzisiaj aktywnie działają na rzecz rozwoju kaszubskiej i zachowania dziedzictwa.. 
Brusy słyną również z działalności Kaszubskiego Zespołu Folklorystycznego Krëbane. 
Zrzeszenie Kaszubsko – Pomorskie ma tutaj swój, prężnie działający od wielu lat, oddział. A Kurkowe Bractwo Strzeleckie „…ku obronie Grodu kiedyś powołane, misję swą wypełnia i dzisiaj…”.
Najmłodsze pokolenie wychowywane jest w duchu szacunku dla kultury kaszubskiej, a pielęgnowanie kaszubszczyzny przejawia się w nauce języka kaszubskiego w szkołach podstawowych i gimnazjach, nauce tańca, śpiewu i gry na instrumentach w zespołach folklorystycznych, teatrach ludowych czy „karnach” grających  nowoczesną muzykę kaszubską. Do najbardziej znanych zespołów inspirujących się kulturą kaszubską należą:  Wãdzëbôczi, oraz Bubliczki. Ostatni z nich największą popularność zyskał dzięki udziałowi w programie Must Be The Music. 
Mieszkańcy spotykają się przy okazji organizowanych konkursów, koncertów i festiwali o tematyce regionalnej, a także uczestniczą w spotkaniach przepełnionych wyjątkową atmosferą związaną ze środowiskiem twórców ludowych.

Instytucją odpowiadająca za działalność kulturalną na terenie miasta i gminy Brusy jest Centrum Kultury i Biblioteki im. Jana Karnowskiego w Brusach. Instytucja ta działa na wielu płaszczyznach.

Jednak głównie skupia się na:

• prowadzeniu biblioteki
• organizacji zajęć edukacyjnych dla dzieci i młodzieży
• prowadzeniu Chaty Kaszubskiej
• organizacji imprez kulturalnych

W 2019 roku w ramach działalności Centrum Kultury i Biblioteki im. Jana Karnowskiego w Brusach podejmowano szereg działań na rzecz mieszkańców związanych z pobudzaniem i zaspokajaniem różnych potrzeb czytelniczych, intelektualnych i kulturalnych. Ściśle współpracujemy z lokalnym środowiskiem, ze wszystkimi przedszkolami, szkołami podstawowymi i ponadgimnazjalnymi, sołtysami i stowarzyszeniami. Rok 2019 w bibliotece obfitował w liczne spotkania z cyklu „Kreatywnie z Biblioteką”, gdzie członkinie kreatywnie spędzały czas. Uczyły się sztuki artystycznej beading, metody dequpage, tworzyły ozdoby z gipsowych jaj, wykonywały stroiki wielkanocne, ozdoby świąteczne: wianki, krasnale, choinki, szydełkowały wspaniałe serwetki i piekły pierniczki. Biblioteka nie zapominała o najmłodszych i dla niech organizowała zajęcia tematyczne z cyklu „Biblioteka dla dzieci”. Zorganizowano: Wiosenne inspiracje,. Biblioteka to także miejsce spotkań uczestników Dyskusyjnego Klubu Książki w Brusach. Na spotkaniach omawiano książki polskich i zagranicznych pisarzy. Omawiano książkę Ronna Stainke „Fritz Bauer Auschwitz przed sądem”, twórczość Amosa Oz, książkę Kristian Hannah „Słowik” czy „Chłopiec z latawcem” Khaleda Hosseiniego. Ciekawą ofertę stanowią lekcje biblioteczne dla dzieci z przedszkoli i szkół z gminy Brusy. Ponadto w filii bibliotecznej w Męcikale odbywały się spotkania członkiń Koła Miłośników Biblioteki, które aktywnie włączają się w promocję czytelnictwa w gminie Brusy. W Chacie Kaszubskiej w Brusach - Jagliach przeprowadzono w 2019 roku w 100 warsztatów regionalnych, w których uczestniczyło 2319 dzieci i młodzieży z całych Kaszub, głównie z gminy Brusy. Na warsztatach uczestnicy poznają sposoby przetwarzania i kiszenia kapusty, pieczenia wafli, techniki malowania na szkle czy malowania Aniołów Józefa Chełmowskiego, a także lepienia figurek. O życiu jakie dawniej wiedli mieszkańcy naszych ziem, Krebanie, uczestnicy dowiadują się na warsztatach Życie na Zaborach, natomiast o muzyce, pieśniach i instrumentach jakie występowały i dalej są używane w kapelach kaszubskich uczestnicy dowiadują się na Zaborskim muzykowaniu. W tematyce warsztatów nie zabrakło także wiedzy na temat jak dawniej wyglądało prani bielizny, pościeli czy innych rzeczy na Zaborach, a to wszystko w Mokrych harcach. Warsztaty cieszą się z coraz większym zainteresowaniem. W 2018 roku wzbogaciliśmy ofertę o kolejne warsztaty z malowania kaszubskich kogucików. Cały czas zainteresowanie szkół, przedszkoli i innych grup udziałem w warsztatach wzrasta. 

Gmina Brusy podpisała porozumienia z dwoma miastami partnerskimi:

od 2006 r. z niemieckim miastem Gross Laasch oraz od 2015 r. z polskim Ożarowem Mazowieckim.

STRONA INTERNETOWA MIASTA GROSS LAASCH - kliknij

STRONA INTERNETOWA MIASTA OŻARÓW MAZOWIECKI - kliknij

W sierpniu 2019 r. Gmina Brusy gościła młodzieżową reprezentację miasta partnerskiego Gross Laasch. Wizyta gości z Niemiec była kontynuacją wymiany młodzieży z 2018 r. kiedy to młodzież z gminy Brusy na zaproszenie Partnerskiego Samorządu odsiedziała Gross Laasch. W trakcie pięciodniowej wizyty na gości z Niemiec czekało mnóstwo atrakcji. Wspólnie z polskimi rówieśnikami uczestniczyli w licznych zajęciach integracyjnych, sportowych oraz wyjazdach edukacyjnych i turystycznych. W ramach programu młodzież uczestniczyła w: spotkaniu z burmistrzem Witoldem Ossowskim w Urzędzie Miejskim w Brusach, zabawach w Czernicy i kompleksie boisk w Brusach oraz wyjeździe do Grodziska Owidz. Ponadto uczestnicy brali udział w warsztatach ludowych w Chacie Kaszubskiej i zwiedzili skansen Józefa Chełmowskiego w Brusach-Jagliach, kościół w Brusach, wizytowali Chojnice i Gdańsk oraz wzięli udział w spływie kajakowym malowniczym szlakiem Zbrzycy z Kaszuby do Laski. Pobyt w Brusach zakończono wspólnym ogniskiem w Męcikale. Na organizację przedsięwzięcia Gmina Brusy pozyskała dofinansowanie z Polsko - Niemieckiej Współpracy Młodzieży w wysokości 9,2 tys. zł.

Kamienne Kręgi w Leśnie to bardzo ważny punkt na mapie atrakcji turystycznych gminy Brusy. Do dziś zachowały się tu ślady osadnictwa pradziejowego, przez lata badanego przez archeologów Uniwersytetu Łódzkiego. Przy wejściu na teren cmentarzyska znajdują się dwie tablice przedstawiające okolice Leśna oraz plan cmentarzyska. W prowadzonych przez wiele lat badaniach odkryto 13 kurhanów oraz 15 wieńców kamiennych związanych z osadnictwem skandynawskich Gotów. Znaleziono także 20 grobów skrzynkowych oraz 7 grobów jamowych i popielnicowych z urnami twarzowymi ludności kultury pomorskiej. Pierwszym i największym na cmentarzysku kurhanem o 26-metrowej średnicy jest ten z kręgiem kamiennym i stelą o cechach antropomorficznych. Ustawienie co najmniej jednej stelli w centrum kręgu oznaczało miejsce dla naczelnika plemienia lub czarownika. Odkryto tu także  tzw. długi dom – jedno z niewielu tego typu znalezisk w Europie.

W kręgach kamiennych mogły być składane w czasie „tingów” ofiary, zarówno ze zwierząt jak i ludzi. Kręgi mogły być również miejscami wieców ludności, omawiających ważne dla plemienia kwestie, np.: relacje zwiadowców „exploratori „ poszukujących dróg do wędrówki lub miejsc do osiedlenia, niejednokrotnie docierających do bardzo odległych stron, o czym świadczą znalezione w jednym z grobów zabytki: srebrna moneta celtycka z terenu Słowacji i amulet w kształcie skarabeusza znad Morza Śródziemnego.

Kręgi Kamienne w Leśnie odnowione

W maju 2020 roku zakończono odtwarzanie infrastruktury edukacyjno-turystycznej Na terenie Zaborskiego Parku Krajobrazowego, zniszczonej lub uszkodzonej podczas nawałnicy w sierpniu 2017 roku. Działania były finansowane ze środków Funduszu Solidarności Unii Europejskiej. Na liście zadań nie zabrakło Kamiennych Kręgów w Leśnie.

Żywioł zniszczył i uszkodził ok. 5 tys. ha lasów oraz infrastrukturę turystyczną i edukacyjną, w tym ścieżki edukacyjne, tablice edukacyjno-informacyjne, oznakowanie turystyczne. Zniszczenia naprawiono zgodnie z założonym planem. Zaborski Park Krajobrazowy efektywnie współpracował z zarządcami lub właścicielami nieruchomości: nadleśnictwami - Przymuszewo, Rytel i Czersk, gminami - Brusy i Chojnice oraz właścicielami prywatnymi. Pomorski Zespół Parków Krajobrazowych już w październiku ubiegłego roku podpisał umowę na wykonawstwo z firmą DACH-MIR Mirosław Lewiński z Kaszuby. Drukiem tablic zajęła się agencja reklamowa Gale Krzysztof Szultka z Brus, współpracująca przy projektach z Dawidem Kilonem, ornitologiem i rysownikiem przyrody.

Odtworzenie ścieżki kulturowej Kręgi Kamienne w Leśnie było jednym z zadań do wykonania w ramach odbudowy zniszczeń. To szczególne miejsce na mapie gminy Brusy i chętnie odwiedzane przez turystów. Kręgi Kamienne w Leśnie są wielokulturowym cmentarzyskiem wpisanym do rejestru zabytków archeologicznych. Prace odtworzeniowe zrealizowano pod nadzorem dr hab. Krzysztofa Walenty - archeologa, który od 1975 r. bada i popularyzuje cmentarzysko w Leśnie.

Dla miłośników zwiedzania terenów Zaborskiego Parku Krajobrazowego dodamy, że odtworzona została także ścieżka ornitologiczno-przyrodnicza Kokoszka, ścieżka edukacyjna Dolina Kulawy, w tym 60-metrowa drewniana kładka na torfowisku oraz oznakowanie ZPK, co ułatwi poruszanie się po tym obszarze.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

W dawnym dworku rodziny Sikorskich mieści się obecnie Szkoła Podstawowa w Wielkich Chełmach. Powstał on w latach 1852-53 jako parterowy budynek zwieńczony wieżyczkami. Do współczesnej formy rozbudowano go w latach 1908-1909. Późniejsze zmiany dotyczyły przebudowy wnętrz. Dwór otoczony był pięknym parkiem, którego fragmenty zachowały się do dzisiaj. Kilkanaście spośród znajdujących się tu drzew to pomniki przyrody. Marzeniem mieszkańców jest odrestaurowanie parku. Możliwe to jednak będzie jedynie przy wsparciu funduszy unijnych.

foto - 1909 rok

foto - 1913 rok

foto - 1919 rok

Chata Kaszubska to muzeum regionalne powstałe według projektu Jana Sabiniarza. Obiekt w całości wykonany został przez miejscowych rzemieślników. Inwestorem był Urząd Miejski w Brusach. Swym wyglądem nawiązuje ona do tradycyjnej zabudowy południowych Kaszub. Jej regionalny charakter zachowano dzięki architekturze, materiałom budowlanym i elementom wykończeniowym. Drewniana konstrukcja budynku powstała z drzew, które rosły w XIX-wiecznym parku Sikorskich w Wielkich Chełmach. Dach muzeum pokryto trzciną naturalną, schody zewnętrzne wykonano z kamienia, a podłogi, jak w starych chatach kaszubskich, z desek sosnowych.

Uroczysta inauguracja działalności Chaty Kaszubskiej odbyła się 6 maja 2005 r.

Obecnie podziwiać tu można szereg przedmiotów codziennego użytku odzwierciedlających dawne życie na ziemi zaborskiej. Wśród najcenniejszych wymienić można aparat z początku lat dwudziestych XX wieku, pochodzący z pierwszego w Brusach zakładu fotograficznego, którego właścicielem był pan Leopold Czapiewski. Ponadto znajduje się tu również największa na Kaszubach kolekcja koszyków do szklanek, która obecnie składa się z około 100. różnych egzemplarzy.

Wokół Chaty znajduje się wyjątkowy ogród, porośnięty typową dla regionu kaszubskiego roślinnością, oraz uzupełniony różnego rodzaju dawnymi maszynami rolniczymi, podarowanymi przez lokalnych gospodarzy. Jest to doskonałe miejsce nie tylko do poznania tradycji i historii regionu, ale także okazja do odpoczynku na świeżym powietrzu wśród odgłosów natury. Piękno ogrodu niejednokrotnie uwieńczone zostało na fotografiach ślubnych, co podkreśla jego wyjątkowy i regionalny charakter.

Tuż przy Chacie Kaszubskiej znajduje się punkt postojowy, gdzie szukający odpoczynku turysta może odetchnąć przed dalszą drogą. W miejscu tym znajdują się tablice informacyjne przedstawiające atrakcje turystyczne regionu,  zadaszona wiata, stoły, ławeczki.

Tu można zaparkować samochód, autokar i udać się do pobliskiego muzeum regionalnego i skansenu Józefa Chełmowskiego.

Budowa punktu postojowego możliwa była dzięki partnerstwu zawartemu pomiędzy Powiatem Tucholskim a Gminą Brusy i Gminą Czersk oraz uzyskanemu dofinansowaniu  w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na realizację projektu „Borowiackie Szlaki - kompleksowa redukcja presji turystycznej w Rezerwacie Biosfery Bory Tucholskie”.

1 2 3 4 5